Wat is Oedeemtherapie?
Door een stoornis in het lymfestelsel wordt overtollig weefselvocht onvoldoende afgevoerd. Vochtophoping in de huid en onderliggende weefsels veroorzaakt (pijnlijke) zwellingen en stijfheid. Om het lichaam te helpen het overtollige vocht te verwijderen, zijn verschillende behandelmethodes geschikt. Voor een maximaal effect past de therapeut vaak meerdere methodes toe die samenvallen onder de noemer oedeemtherapie. Deze behandelmethodes zijn: manuele lymfedrainage, zwachtelen, lymfetaping, ademhaling- en bewegingsoefeningen. Ook is het geven van de juiste voorlichting en advies een methode om het oedeem te verminderen. Voor meer informatie over de verschillende methodes kan het kopje ‘De Behandeling’ worden geraadpleegd.
Wat is oedeem en hoe ontstaat het?
Oedeem is een zichtbare zwelling van lichaamsweefsel als gevolg van een abnormale ophoping van vocht in het weefsel als gevolg van een verstoord evenwicht tussen aanvoer en afvoer van vocht. Dit kan ontstaan als gevolg van ontstekingen, bestraling, hart- en vaatziekten, nierziekten, allergieën, vergiftigingen en veranderingen in de samenstelling van het bloed (zoals een eiwit tekort).
Voor de behandeling van oedeem is het belangrijk om te weten of er sprake is van onvoldoende vochtafvoer via de aderen (veneus oedeem) of van een belemmering van de werking van de lymfvaten (lymfoedeem).
Wat is lymfoedeem
Door een stoornis in het lymfestelsel wordt overtollig weefselvocht onvoldoende afgevoerd. Vochtophoping in de huid en onderliggende weefsels veroorzaakt pijnlijke zwellingen en stijfheid. Bij primair lymfoedeem zijn de afwijkingen aan het lymfestelsel aangeboren. Het oedeem kan dan ontstaan na een trauma (verstapping, overbelasting etc.) of een operatie. Secundair lymfoedeem ontstaat door invloeden van buitenaf, denk aan een (wondroos)infectie, ernstige verbranding van de huid of een open botbreuk. Secundair lymfoedeem kan ook een gevolg zijn van bestralingen of een operatie waarbij het lymfestelsel beschadigd raakt.
Wat is veneus oedeem
Veneus oedeem, ook wel chronische veneuze insufficiëntie (CVI) genoemd, is een combinatie van vochtophoping (oedeem) en slecht werkende bloedvaten. Het kan op elke leeftijd voorkomen, maar ouderen, zwangere vrouwen en invaliden lopen een groter risico. Defecte kleppen in de aderen van de benen verhinderen een goede terugstroom van het bloed richting het hart. Lymfevocht wordt hierdoor onvoldoende afgevoerd. De benen worden zwaar, rusteloos en zwellen op. Hierdoor ontstaan vochtophoping en verwijde bloedvaten of spataderen. Dit kan pijnklachten met zich mee brengen.
Wat is lipoedeem
Lipoedeem is een chronische, niet te genezen, veelal pijnlijke ziekte met een overmatige toename van vetweefsel op de benen, de heupen, de billen en/of de armen. Door een stoornis in het lymfestelsel wordt weefselvocht onvoldoende afgevoerd en ontstaan er pijnlijke zwellingen lymfoedeem.
Het Lymfstelsel
Wat is lymfe en wat houdt het lymfestelsel in?
Net als de bloedbaan waarin bloed circuleert, heeft het lichaam een lymfstelsel waar lymfe doorheen stroomt. Het lymfstelsel ziet er vergelijkbaar uit met het stelsel van de bloedsomloop. In tegenstelling tot de bloedcirculatie is het lymfstelsel alleen een afvoerend systeem. Lymfe bevat ongeveer dezelfde bestanddelen als bloedplasma maar heeft een hogere concentratie eiwitten. Als lichaamsarbeid wordt geleverd, neemt de concentratie eiwitten in het weefsel toe.
Wat zijn lymfknopen en lymfklieren?
Op het kruispunt van de grote lymfvaten bevinden zich lymfknopen. De lymfknopen liggen dicht bij organen en worden ook wel klieren genoemd. De klieren filteren de lymfe en halen er lichaamsvreemde stoffen uit (bacteriën, kankercellen, celresten, etc.). Deze lichaamsvreemde stoffen komen in de bloedbaan terecht doordat het lymfstelsel en de bloedbaan met elkaar in contact staan. Via de bloedbaan worden de lichaamsvreemde stoffen uitgescheiden door het lichaam. In de lymfklieren worden witte bloedcellen gemaakt die een belangrijke rol spelen in het afweersysteem van het lichaam.
De Behandeling
Oedeemtherapie start meestal met manuele lymfedrainage. Zo nodig wordt in dezelfde behandeling gezwachteld of getapted om het bereikte resultaat vast te houden. Een elastische kous kan de zwachtel vervangen zodra het oedeem constant is. Het beste resultaat wordt behaald met een intensieve start van de behandeling, soms wel 3x per week, waarna bij verbetering afgebouwd kan worden. Een oedeemtherapie behandeling duurt 45-60 minuten.
Manuele lymfedrainage
Met een zacht pompende beweging van de handen activeert de therapeut het fijne netwerk van de lymfevaten direct onder de huid van het oedeemgebied. Door de speciale handgrepen kunnen de huid en het onderliggende weefsel met lymfevaten heel gericht behandeld worden. Met oedeemgrepen leidt de therapeut het overtollige vocht door het weefsel naar een plaats waar het gemakkelijker opgenomen wordt. Met fibrosegrepen maakt de therapeut verhard weefsel (fibrose) soepeler zodat het vocht er gemakkelijker doorheen stroomt en de pijnlijke stijfheid afneemt.
Manuele lymfedrainage volgens de methode Vodder: Het bijzondere van de therapie van Dr. Vodder is, dat die niet alleen gericht is op de drainerende werking van het lymfstelsel, maar vooral op de voedende en zuiverende werking van al het lichaamsvocht. Deze methode heeft als doel de vochtdoorstroming te stimuleren en eventuele stagnaties op te heffen, de immuniteit (weerstand) te verhogen, de stress te verlagen en het hormonale stelsel te optimaliseren. De waterhuishouding wordt direct beïnvloed door de stimulatie van het lymfsysteem, en indirect door het dempen van het verhoogd stressniveau in het lichaam.
Ademhalings- en bewegingsoefeningen
De therapeut legt u specifieke bewegings- en ademhalingsoefeningen uit die de afvoer van lymfvocht via de lymfvaten bevorderen.
Lymfetaping
Als het aanbrengen van zwachtels lastig is, bijvoorbeeld op de romp, dan maakt de therapeut gebruik van lymfetaping. De tape trekt de huid een heel klein beetje omhoog, waardoor er in de huid en de onderliggende weefsels meer ruimte komt om het vocht zich te laten verplaatsen. In combinatie met ademhalings- en bewegingsoefeningen stroomt het vocht naar plaatsen waar het gemakkelijker opgenomen wordt.
Littekenbehandeling
De huid van en rondom het litteken kan door het oedeem strak staan en het litteken kan verharden (fibroseren). Een littekenmassage helpt. Siliconenpleisters of lymfetaping ondersteunen de behandeling.
Zwachtelen
Na stimulering van de vochtafvoer middels manuele lymfedrainage, zwachtelt de therapeut zo nodig de behandelde ledematen. De zwachtels helpen voorkomen dat het vocht terugvloeit naar het gebied dat behandeld is.
Elastische kous
Ook de therapeutische elastische kous geeft tegendruk en zorgt ervoor dat het vocht niet terugvloeit naar het behandelde gebied. Hiervan zijn verschillende soorten, maten en drukklassen. Uw therapeut adviseert u welke het meest geschikt is.
Voor wie?
Oedeemtherapie is zinvol gebleken bij de behandeling van:
- Primair lymfoedeem (aangeboren misvorming van het lymfvaatstelsel).
- Chronisch veneus oedeem dat vaak gepaard gaat met ulcus cruris (open been), lymfdrainage mag in tegenstelling tot klassieke massage wel toegepast worden bij spataderen (varices).
- Posttraumatisch en postoperatief oedeem (zwellingen die ontstaan na sport en andere ongevallen, na operaties, reflexdystrofie en zwellingen).
- Lipoedeem.
- Oedeem na oncologische ingrepen.
- Oedeem na bestralingen, chemokuur of medicijnen.
- Andere oedemen zoals zwangerschapsoedeem, vooral bij veel staan om het met compressietherapie te ondersteunen.
- Huidaandoeningen zoals littekens of andere huidintrekkingen.
- Migraine en andere hoofdpijnklachten.
- Reuma ( ontstekingen).
- Klachten aan het zenuwstelsel, bv. MS.
- Klachten als gevolg van stress; slapeloosheid, concentratieverlies, constipatie.
